Mijn echtgenote is pas overleden. Mijn hoofd staat nog niet naar het regelen van allerlei formele zaken. Ik hoef toch niet direct naar een notaris voor een verklaring van erfrecht?

Het is verstandiger u wel op korte termijn te laten voorlichten over het afwikkelen van de erfenis. Er zijn diverse zaken die u nu nog kunt beïnvloeden indien u de termijnen, die de wet daarvoor stelt in acht neemt. Te denken valt aan zaken met een praktische betekenis (uw echtgenote vermaakte inboedel of woning aan een ander, maar dat wilt u terugdraaien) of fiscaal gunstige regelingen (toch nog het huis op naam van de kinderen zetten zonder overdrachtsbelasting).
De termijnen waarbinnen dit soort zaken geregeld moet zijn, bedragen meestal drie of zes maanden. De wet laat u dus niet veel tijd om rustig uw emoties te verwerken.

Officieel niet. Een verklaring van erfrecht maakt aan anderen kenbaar wie de zaken van de overledene rechtsgeldig kan/kunnen afhandelen. Daarom vragen officiële instanties en banken er altijd naar. Alleen als er een heel klein saldo is, is de bank soms bereid zonder verklaring van erfrecht de bankzaken af te handelen.
>> Regelt u zelf liever niet het hele traject bij een notaris, dan neemt Erfrecht Jurist u dit uit handen.

Wat is het verschil tussen een verklaring van executele en een verklaring van erfrecht?

Een verklaring van executele kan vaak veel eerder worden afgegeven dan een verklaring van erfrecht. Dan kan sneller worden begonnen met het afwikkelen van de nalatenschap. De verklaring van erfrecht bevat een verklaring wie de erfgenamen zijn en eventueel wie namens hen als gemachtigde optreedt. Het kost veel tijd om alle formaliteiten die hiermee samenhangen af te ronden.
De meeste instanties waar u mee te maken krijgt bij het afwikkelen van een erfenis nemen genoegen met een verklaring van executele. De executeur heeft echter niet de bevoegdheid de nalatenschap te verdelen. (Hij kan de erfgenamen er wel behulpzaam bij zijn.) Die bevoegdheid ligt bij de erfgenamen.
Voor verdelingshandelingen (zoals het opheffen van een bankrekening)
zou de bank dus om een verklaring van erfrecht moeten vragen. Maar of alle banken dat weten?

Heb ik altijd een notaris nodig bij de afwikkeling een erfenis?

Een notaris stelt de verklaring van erfrecht op. Of u zich verder laat begeleiden bij de afwikkeling van de erfenis en door wie, bepalen de erfgenamen in onderling overleg. Let op: als één van de erfgenamen minderjarig is, onder curatele of bewind staat, gelden andere regels:
De verdeling van de nalatenschap gebeurt onder toezicht van een notaris. Ook de Kantonrechter kijkt mee. Dit alles om de belangen van die ene erfgenaam zo goed mogelijk te behartigen.
Waardering van roerende en onroerende zaken wordt nu door een taxateur vastgelegd.
Behoren tot de erfenis onroerende zaken of aandelen in een Besloten Vennootschap, dan zorgt een notaris voor de nieuwe tenaamstelling van deze zaken.
>> Regelt u zelf liever niet het hele traject bij een notaris, dan neemt Erfrecht Jurist u dit uit handen.

Kan ik een nalatenschap zelf afwikkelen als er geen minderjarige, onder curatele of bewind gestelde erfgenamen zijn?

In veel gevallen wel. Bijvoorbeeld als de nalatenschap makkelijk te verdelen is en alle erfgenamen het met elkaar eens zijn over de waardering en onderlinge verdeling. U kunt ook alleen het verzorgen van de aangifte erfbelasting uitbesteden.
>> Mogelijk is onze begeleidingsservice voor u interessant: u kunt dan ruggespraak plegen met een specialist wanneer u dat nodig vindt.

Hoe lang duurt de afwikkeling van een erfenis?

Gemiddeld ruim een jaar. Dat is afhankelijk van de samenstelling van de nalatenschap en de medewerking van de erfgenamen. Een jaar lijkt lang, maar die tijd is vaak nodig om de laatste aangifte inkomstenbelasting van de overledene te regelen; de uitkomst hiervan moet weer in de aangifte erfbelasting worden verwerkt. De Belastingdienst hanteert hier vaste termijnen voor.
Zijn alle erfgenamen het daarover eens, dan kan hierop vooruitlopend al een gedeelte van de erfenis verdeeld worden. Met de slotverdeling wachten de erfgenamen tot ook de erfbelasting is betaald.

Dat ligt aan de omvang van uw verkrijging én aan de relatie die u had met de overledene. Deze factoren bepalen ook of u vrijstelling van erfbelasting verkrijgt.
Een goede rekenhulp vindt u op www.belastingdienst.nl/reken/erfbelasting/

Als hoofdregel kunt u aannemen: het tarief loopt op naar mate u meer verkrijgt. Echtgenoot en (klein)kinderen betalen vanaf 10%, overige erfgenamen vanaf 30%.

Wanneer moet de aangifte worden ingediend en door wie? En hoe gaat het met betaling?

De aangifte erfbelasting moet binnen acht maanden na het overlijden worden ingediend. De maand waarin het overlijden plaatsvond wordt niet meegeteld. Verantwoordelijk daarvoor is ieder van de erfgenamen en - indien benoemd - de executeur. Er wordt één aangiftebiljet uitgereikt. Gebruikelijk is dat namens alle erfgenamen één aangifte wordt ingediend. De belastingdienst stuurt dan ook één acceptgiro voor betaling van het gehele bedrag. Het is praktisch als de executeur of één van de erfgenamen dit coördineert.

Een executeur krijgt in feite de erfenis onder zijn beheer. De executeur coördineert de afwikkeling van de nalatenschap tot en met de betaling van de erfbelasting. Daarna legt hij rekening en verantwoording af aan de erfgenamen. Pas als dat naar tevredenheid is gebeurd, verlenen zij hem ‘kwijting’ voor zijn werkzaamheden. In feite verklaart men dan dat alles naar tevredenheid is afgerond. Tenzij de erfgenamen hem eerder kwijting verlenen, valt dit samen met de verdeling van de nalatenschap: iedere erfgenaam ontvangt zijn erfdeel en tekent voor het ’eervol ontslag’ van de executeur.
De executeur legt verantwoording af onder controle van een door de erfgenamen aan te wijzen notaris. De notaris neemt de executeur een eed af, waarbij hij verklaart dat hij de erfenis volgens de wettelijke regels heeft afgehandeld.

Na het overlijden van mijn oom bleek dat hij al zijn (vele) neven en nichten tot erfgenaam heeft benoemd. Dat is leuk, maar niemand van ons heeft voldoende tijd om de leiding op zich te nemen en de erfenis af te wikkelen. Mijn oom had geen executeur benoemd. Kunnen wij dat alsnog doen?
Nee. Wel kunnen de erfgenamen een volmacht verlenen aan iemand die wel bereid is de erfenis af te wikkelen. Dat komt bijna op hetzelfde neer. Erfrecht Jurist kan voor u bemiddelen.

Waarom zou ik een executeur benoemen in mijn testament?

Een executeur kan om verschillende redenen handig zijn:

• Een executeur heeft wettelijke bevoegdheden die een gewone erfgenaam niet heeft. Het afwikkelen van een erfenis wordt daardoor eenvoudiger. Dat bereikt u al door één van uw erfgenamen tevens tot executeur te benoemen.
• Als u verwacht dat niet al uw erfgenamen dezelfde ideeën hebben over de afwikkeling van uw erfenis. U wijst dan degene die u het meest geschikt hiertoe vindt aan als executeur. U kunt ook een buitenstaander tot executeur benoemen. Of u wijst één van de familieleden aan tot executeur met als taak het regelen van de uitvaart en de persoonlijke zaken en een ander tot executeur voor de zakelijke aspecten.
• U laat geen naaste familie als erfgenamen achter. U wilt wel dat uw nalatenschap zorgvuldig wordt afgewikkeld. Erfrecht Jurist heeft ruime ervaring in het verzorgen van nalatenschappen waar geen directe familie in de gelegenheid is uw zaken te beredderen.
• Tijdwinst! U laat een groot aantal erfgenamen achter? Hoe meer erfgenamen, hoe langer het vaak duurt voor een verklaring van erfrecht kan worden afgegeven. Van al uw erfgenamen worden de personalia geverifieerd, allen moeten een volmacht terugsturen… De afhandeling van uw nalatenschap ligt tot die tijd stil. Een verklaring van executele kan worden afgegeven zonder dat daar allemaal op moet worden gewacht. De afwikkeling van uw nalatenschap verloopt sneller en efficiënter. Dit bereikt u al door één van uw erfgenamen  of een derde tot executeur te benoemen.

De executeur  is degene die in een testament is aangewezen om de erfenis af te wikkelen.
Executeurs zijn er in soorten en maten. In het testament wordt bepaald welke bevoegdheden een executeur precies heeft.

Eén van mijn broers heeft al jaren geen contact met de rest van de familie. Mijn moeder overleed vorig jaar, kort daarna mijn vader. Geen van hen had een testament gemaakt. Mijn broer wil niets met de afwikkeling van de erfenis te maken hebben. Hij reageert op geen enkele brief. Daardoor komt er maar geen schot in de zaak. Kan hij in zijn eentje de afwikkeling van de erfenis ophouden?

Nee. Op verzoek van de erfgenamen kan de Kantonrechter uw broer een termijn stellen waarbinnen hij moet verklaren of hij de nalatenschap aanvaardt of verwerpt.

Ik verzorg samen met mijn zus de geldzaken van onze tante. Zij is daar zelf niet meer toe in staat. Enige tijd geleden zijn wij officieel bewindvoerder geworden over haar vermogen. Wij leggen jaarlijks verantwoording af aan de Kantonrechter over alles wat wij voor tante doen. Nu heeft tante ook nog een zoon. Er is al jaren geen contact meer tussen die twee. Kan die zoon ooit nog betwisten wat mijn zus en ik met tantes vermogen hebben gedaan?

Ja. Ondanks het afleggen van rekening en verantwoording aan de Kantonrechter kan de zoon, als hij later van tante erft, als haar rechtsopvolger ‘in haar schoenen gaan staan’ en opheldering vragen. Dat hoeft geen probleem te zijn, helemaal niet nu u samen met uw zus de zaken van tante heeft behartigd. Houd beknopte verslagen bij van het overleg dat u met uw zus voert over de beslissingen die u voor tante neemt. Zorg dat u bij belangrijke beslissingen zoals de verkoop van een woning, een taxatierapport van een makelaar laat opstellen; bij verkoop van aandelen, schriftelijk advies van de bank, etc.

De relatie met mijn schoonzoon was al nooit zo best. Wij hebben dan ook laten vastleggen dat wat onze dochter van ons erft, buiten de gemeenschap van goederen blijft waarin zij is getrouwd. Tot overmaat van ramp is mijn dochter vorig jaar overleden en kort geleden mijn man. De kleinkinderen erven in plaats van mijn dochter. Maar mijn schoonzoon behartigt de zaken van de kleinkinderen. Ik zie erg op tegen het contact met mijn schoonzoon. Kan ik nog regelen dat hij hier buiten blijft?

Nee, helaas niet. Dan had uw man - na het overlijden van uw dochter - moeten laten vastleggen dat hij een bewindvoerder benoemt over de erfdelen van de kleinkinderen. Als u erg opziet tegen het contact met uw schoonzoon, hoeft u dat niet zelf te doen. U kunt zich laten vertegenwoordigen of vergezellen door een deskundige.
U kunt wel vastleggen dat wat de kleinkinderen later van ú zullen erven, tot bijvoorbeeld hun 25ste levensjaar onder bewind staat van een ander dan uw schoonzoon. Ook kunt u een executeur benoemen, zodat uw overige erfgenamen niet met uw schoonzoon hoeven samen te werken bij de afwikkeling van uw erfenis.

Mijn vader is overleden. Hij woonde samen met zijn vriendin (geen samenlevingscontract) die hij samen met ons, kinderen, tot erfgenaam heeft benoemd. Het grootste deel van de erfenis moeten wij in onderling overleg verdelen. Echter: mijn vader heeft in zijn testament ook bepaald dat zijn vriendin zo lang als zij leeft het vruchtgebruik heeft van de vakantiewoning: een legaat. Wij, kinderen van vader, hebben de bloot-eigendom van de vakantiewoning (zeg maar: het grootonderhoud) en pas de volle eigendom als de vriendin komt te overlijden. Wij zijn erg verknocht aan dit huisje. De vriendin heeft er niet zoveel mee. Zij heeft aangegeven wel afstand te willen doen van het vruchtgebruik, maar daarvoor in de plaats graag vaders’ aandelen te willen hebben. Niet in vruchtgebruik, maar in eigendom. Dat geeft haar wat meer bestedingsruimte. Eén en ander sleept al een tijdje en begint voor spanningen te zorgen. Kun je zomaar besluiten af te wijken van het testament? En hoe zit dat fiscaal?

Het is heel goed mogelijk om in onderling overleg een andere verdeling van de erfenis overeen te komen dan het testament aangeeft. De fiscus heft erfbelasting alsof het testament gewoon wordt uitgevoerd. Er wordt niet minder, maar ook niet meer geheven als de vriendin het legaat van de vakantiewoning niet accepteert, ook al ‘ruilt’ zij dat tegen de aandelen. Er wordt ook geen schenkbelasting geheven, als de waarde van de aandelen gelijk is aan de waarde van het vruchtgebruik van de vakantiewoning. Dat valt allemaal uit te rekenen. Desnoods krijgt zij wat minder aandelen, zodat de waarden tegen elkaar wegvallen.
Conclusie: het is allemaal mogelijk. U hebt een adviseur nodig die alles voor beide partijen op een rijtje zet voordat de goede verstandhouding met de vriendin van uw vader niet meer te redden is!

Toen mijn ouders beiden nog leefden hebben zij het huis overgedragen aan de kinderen. Zij hebben het levenslang vruchtgebruik van de woning voorbehouden. Mijn vader is nu al jaren weduwnaar. Hij heeft echter een nieuwe, veel jongere, vriendin. Zij zijn gaan samenwonen in mijn voormalig ouderlijk huis. Als mijn vader komt te overlijden, kan die vriendin dan in dit huis blijven wonen? Wij hadden er als kinderen eigenlijk op gerekend het huis te verkopen na het overlijden van mijn vader.

Het is belangrijk na te gaan wat voor recht uw ouders zich precies hebben voorbehouden. Als er sprake is van een vruchtgebruik, dan heeft de vriendin géén aanspraak op een woonrecht na het overlijden van uw vader. Redelijkerwijs bieden de kinderen haar de tijd om andere woonruimte te betrekken. U hoeft haar echter niet (langere tijd) kosteloos te laten wonen.

Mijn moeder is al behoorlijk op leeftijd. Zij staat sinds enige tijd nogal onder invloed van haar hulp in de huishouding. Die heeft nogal wat interesse in goede doelen. Onder haar invloed is moeder fors aan het schenken geslagen. Er gaat overigens ook veel meer geld ‘op’ aan de huishoudpot dan vroeger. Ik vermoed dat de hulp dat geld contant meekrijgt van mijn moeder. Als ik de belastingzaken van mijn moeder verzorg, praat ik er wel eens met haar over. Zij zegt dat ze niet zo goed meer weet wat er met haar geld gebeurt. Wat moet ik doen om dit te stoppen?

Uw moeder moet sterker in haar schoenen gaan staan als er zaken gebeuren die zij eigenlijk niet wil. Als ze dat niet wil of kan, kunt u zich er bij neer leggen óf u vraagt bewind of curatele aan. Dan regelt de bewindvoerder of curator verder moeders financiële zaken. In geval van bewind blijft moeder zelf ook bevoegd om financiële zaken te regelen; in geval van curatele is zij dat niet meer en kunt u elke handeling die zij verricht terugdraaien. Daarom wordt curatele alleen in zeer ernstige gevallen toegepast.

Mijn moeder is met een nieuwe partner gaan samenwonen nadat zij jaren weduwe is geweest. Tien jaar heeft zij een gemeenschappelijke huishouding gevoerd. Er is niets vastgelegd. Haar partner is nu overleden. Zijn kinderen zijn erfgenaam. Zij zijn zeer tevreden, want veel goederen van waarde blijken op zijn naam te staan. Daaronder de - vrij nieuwe - auto. Achteraf blijkt dat hij de grote aankopen betaalde en zij de wekelijkse boodschappen en andere dingen die ‘op’ gaan.
Valt hier nog iets aan te doen?

Als samenwoners geen andere afspraken vastleggen, moet ieder de helft betalen van de kosten van de huishouding (daaronder valt veel: ook de verzekeringen, gezamenlijke vakanties, eigenlijk alles wat niet extreem is of expliciet van de een of de ander). Andere uitgaven dan kosten van de huishouding en goederen die speciaal op naam worden gesteld zoals een auto, een huis, aandelen in een B.V. moeten worden betaald door degene die ze op naam krijgt. Is de betaling anders gelopen, dan heeft de partner die meer dan nodig betaalde het recht om het teveel betaalde terug te vorderen van de (erfgenamen van) de ander.
Het is waarschijnlijk een heel gedoe om één en ander nog precies te achterhalen, meestal wordt er uiteindelijk een compromis gesloten. Het kan echter de moeite waard zijn om hier toch uw best voor te doen.
>> Erfrecht Jurist kan u hierbij behulpzaam zijn.

Al mijn vermogen is belegd in mijn eigen woning. Ik wil hier graag tot mijn overlijden blijven wonen. Toch wil ik graag iets doen aan ‘estate planning’. Ik heb drie kinderen. Is dat ook gunstig nu mijn vermogen vast zit in het huis?

U kunt uw vermogen verminderen door aan uw kinderen een papieren schenking te doen. U verklaart dan: 

• een bedrag schuldig te zijn uit vrijgevigheid;
• dat dit bedrag pas opeisbaar is op het moment dat u overlijdt;
• dat u rente (een serieus tarief) zult betalen aan uw kinderen over het schuldig erkende bedrag (anders is het geen schenking).

Deze verklaring moet aan formaliteiten voldoen, anders brengt de Belastingdienst de schenking (nog) niet in aftrek van uw erfenis. Vergeet overigens niet de rente ook aantoonbaar aan uw kinderen te voldoen. Anders zal de fiscus uw schenking op papier niet erkennen.
>> Kortom niet zelf doen, maar even contact met ons opnemen.

Ik ben onverwacht ernstig ziek geworden. De artsen geven mij nog ongeveer twee, drie jaar. Als ik kom te overlijden laat ik aan mijn twee kinderen ongeveer € 700.000,00 na. Deels zit dat bedrag in mijn woning, deels staat het geld op de bank. Daarover betalen mijn kinderen straks bijna € 110.000,00 belasting! Kan ik nog iets regelen zodat die belastingdruk wat lager wordt?

Jawel. Als u niets doet, betalen de kinderen over de top van hun verkrijging 20 procent erfbelasting. U kunt nu aan uw kinderen schenken. Ook daar wordt belasting, schenkbelasting over geheven en die tarieven zijn hetzelfde als bij overlijden. Er zijn wel verschillende vrijstellingen van toepassing. Omdat sprake is van een oplopend tarief heeft de familie al ruim € 24.000,00 voordeel als u nu bijvoorbeeld een derde deel van uw bezit aan uw kinderen schenkt, en de rest vererft. U benut dan zoveel mogelijk de laagste belastingschijf.
De belastingdienst past de tarieven toe op het bedrag dat u per kalenderjaar aan een kind schenkt. Let op: schenkingen binnen 180 dagen voor het overlijden gedaan ziet de fiscus niet als schenking, en die worden weer bij de erfenis opgeteld.
Het is goed om een planning te maken waarin de tijd wordt vastgesteld waarbinnen u uw schenkingen gaat doen. Stel, u spreidt dit over twee jaar en er mag ook nog een portie over zijn die als erfenis wordt belast. Dat maakt drie porties voor ieder van uw twee kinderen. U schenkt steeds één zesde deel van uw vermogen aan ieder kind en doet dat nu direct, en nog één keer zodra er een nieuw kalenderjaar aanbreekt. In uw erfenis zit voor ieder kind dan het resterende één zesde deel. Het totaal aan schenk- en erfbelasting bedraagt in totaal € 65.000,00. De familie bespaart
€ 45.000,00 ten opzichte van die € 110.000,00 die de Belastingdienst had gekregen als u niet in actie was gekomen.
Overigens is het geen probleem dat een deel van uw vermogen belegd is in uw woning. Dat lossen wij op door een ‘schenking op papier’ voor u vast te leggen.

Mijn neef is totaal onverwacht overleden. Hij leefde nogal ruim en wij vermoeden dat hij nog wel wat onbetaalde rekeningen had openstaan. Hij heeft mij in zijn testament tot erfgenaam benoemd. Ben ik aansprakelijk voor de schulden die hij achterlaat?

Een erfenis kan inderdaad schulden bevatten; de betalingsverplichtingen gaan over op de erfgenamen. Als u vermoedt dat een erfenis meer schulden dan baten omvat, moet u zelfs bijpassen indien u uw erfdeel zonder voorbehoud aanvaardt. Let op: ook indirect kunt u blijk geven de negatieve nalatenschap te aanvaarden, door de boedel te gaan verzorgen, spullen mee te nemen etcetera. U voorkomt dit door uw erfdeel te verwerpen (dan wordt een ander erfgenaam), of beneficiair te aanvaarden. In dat laatste geval worden de schulden betaald uit de opbrengst van de erfenis. De erfgenamen ontvangen dan alleen wat resteert na betaling van de schulden. Mochten de schulden hoger zijn dan de opbrengst van de erfenis, dan hoeven de erfgenamen het restant van de schulden niet zelf te voldoen.
Verwerpen en beneficiair aanvaarden van een erfenis doet u door een verklaring bij de rechtbank in te dienen.

Mijn vrouw en ik hebben toen wij gingen trouwen in 1960 huwelijksvoorwaarden gemaakt. De reden was dat mijn vrouw wat spaargeld had gekregen van haar ouders (20.000 gulden, een heel kapitaal destijds) en ik van plan was een eigen zaak te beginnen. Inmiddels heb ik mijn onderneming verkocht en wij genieten van een rustige oude dag. Het is ons goed gegaan; de onderneming verkocht ik voor € 1.500.000,00 en de woning is € 700.000,00 waard. Het spaargeld van mijn vrouw is ook gebruikt voor de aankoop van dat huis, maar het staat wel op mijn naam. Wij hebben twee kinderen en wij denken aan het overhevelen van vermogen naar de kinderen. Moeten wij ook die huwelijksvoorwaarden niet eens opheffen?

Inderdaad, de Belastingdienst hangt de vlag uit als u eerder zou komen te overlijden dan uw echtgenote. Vanwege het progressieve tarief in de erfbelasting is het eigenlijk altijd voordeliger om te zorgen dat het vermogen van de beide echtgenoten in twee gelijke porties naar de kinderen vererft. En dat bereikt u door de huwelijksvoorwaarden op te heffen. Ook moet u zorgen dat uw testament niet totaal verouderd is: daardoor kunt u veelal ook zorgen dat uw vermogen op een fiscaal goede manier bij uw kinderen en kleinkinderen terecht komt. Laat u meteen adviseren over een goede planning voor schenkingen aan de kinderen.